-
1 күңелне бәйләү
1) см. күңелен алу2) си́льно занима́ть/заня́ть (о мыслях, чувствах, о каком-л. вопросе)бу мәсьәлә аның күңелен бәйләгән — э́тот вопро́с его́ си́льно занима́л
-
2 күңелне биләү
= күңелен биләү 1) охва́тывать/охвати́ть всю ду́шу -
3 күңелне болгандыру
(чаще безл.)1) прям.; перен. тошни́ть, мути́ть (от пищи, неприятного разговора, от появления неприятного лица и т. п.)2) вызыва́ть (вы́звать) омерзе́ние, отвраще́ние (к кому-л.; чему-л.) -
4 күңелне киң тоту
1) быть гото́вым ко всему́2) не взы́скивать -
5 күңелне тырнау
скрести́ на душе́гел күңелемне шул фикер тырнап тора — э́та мысль всё вре́мя скребёт мою́ ду́шу
-
6 күңелне кыру
kalbini kırmak -
7 күңел
I сущ.1) душа́, се́рдце || душе́вный, серде́чныйкүңелне тынычландыру — успоко́ить ду́шу (сер́дце)
күңел кичерешләре — душе́вные (серде́чные) пережива́ния
күңел җылысы — душе́вная теплота́
күңел кыйналу — душе́вно страда́ть
күңел пошыну — душа́ не на ме́сте
күңел рәхәтләнү — блаже́нствовать душо́й
күңел теләү — захоте́ть
кеше күңеле - кара төн — (посл.) чужа́я душа́ - потёмки
2)а) вну́тренний, духо́вный миркүңел байлыгы — бога́тство духо́вного ми́ра
күңеле шундый — духо́вный мир его́ тако́в
б) хара́ктер, сво́йство хара́ктеракүңеле каты - теле татлы — (погов.) хара́ктер его твёрд, (но) речь сла́дка
3) расположе́ние духа́; настрое́ние, дух; самочу́вствиекүңелем бозылды — у меня́ испо́ртилось настрое́ние (от чего-л.)
4)а) симпа́тия, любо́вь; расположе́ние, устремле́ние к кому, чему-л.минем сиңа күңелем бар — у меня́ есть симпа́тия к тебе́
ана күңеле балада, бала күңеле далада — (посл.) любо́вь ма́тери - к дитя́ти, а у того́ - к степи́
б) диал. жела́ниекүңелем шул — моё жела́ние таково́
5) ду́мы, мысль, мы́сли; созна́ниекүңеле бу эштән ерак — ду́мы его́ далеки́ от э́того де́ла
6) па́мятькүңелдә йөртү (саклау) — храни́ть в па́мяти
7) интуи́ция, душа́күңеле белән сизенү — чу́вствовать, чу́ять душо́й; интуити́вно дога́дываться
күңелем алдамый — интуи́ция (меня́) не обма́нывает (меня́ не подво́дит)
8) в знач. нареч. күңелдә в уме́бишне язабыз, бер күңел(дә) — пять запи́шем, оди́н в уме́
•- күңел аздыру
- күңел аздыручы
- күңел азу
- күңел белән
- күңелем белән
- күңелең белән
- күңеле белән
- күңел белән уйлап
- күңел белән уйлау
- күңел беркетү
- күңел биздергеч
- күңел кайтаргыч
- күңел биздерү
- күңел кайтару
- күңел боегу
- күңел борчылу
- күңел тынычсызлану
- күңел бушату
- күңел газабы
- күңел газаплары
- күңел йомшару
- күңел йомшау
- күңел кайту
- күңеле кайту
- күңел киңлеге
- күңел күтәрелү
- күңел күтәрү
- күңел күтәрмәү
- күңел күтәрә алмау
- күңел нечкәртү
- күңел нечкәрү
- күңел өчен
- күңелен күрү
- күңелен табу••күңел белән дә, тәне белән дә — душо́й и те́лом
күңел(е) буш — (мне, тебе́, ему́) ску́чно, в (мое́й, твое́й, его́) душе́ пустота́
күңел даруы — бальза́м для души́; лека́рство от душе́вных мук
күңел җиңеләю — полегча́ть на душе́
күңел(не), күңелен җиңеләйтү — облегчи́ть (отвести́) ду́шу; изли́ть ду́шу
күңел иләсләнү — искуша́ться душо́й
күңел йогышу (йогу) — см. күңел яту
күңел курку — опаса́ться всей душо́й, си́льно боя́ться, тру́сить
күңел капчыгын чишү — изли́ть ду́шу (букв. развяза́ть мешо́к души́)
күңел (күңеле) киңәю — расще́дриться душо́й
күңел (күңеле) китек (сынык) — оби́женный (жизнью, обстоятельствами); впа́вший в уны́ние; нужда́ющийся в подде́ржке
күңел котырыгы (азынуы) — распу́щенность, жа́дность (до наслаждений, славы и т. п.)
күңел кошы — поэт. возлю́бленная (букв. пти́чка души́)
күңел кылы (кыллары) — поэт. стру́ны души́
күңел кылына тию — затро́нуть чу́вствительные стру́ны (души́)
күңел кымырҗу — беспоко́иться, име́ть жела́ние
күңел кытыклану — зуде́ть || зуд в душе́; лёгкое возбужде́ние в душе́
күңел кәгъбәсе (күңелгә кәгъбә) итү (кылу) — де́лать, сде́лать возлю́бленной (возлю́бленным); сде́лать да́мой се́рдца
күңел күге — поэт. духо́вный мир (букв. небеса́ души́)
күңел сүрелү — разочарова́ться; охладе́ть душо́й
күңел сыну — па́дать/пасть ду́хом; надломи́ться (вследствие неудач, разочарований и т. п.)
күңел (күңеле) тар — чёрствый, злой (душо́й); зави́стливый; скупо́й
күңел тарлыгы — чёрствость, злость в душе́; зави́стливость; ску́пость
күңел тарлыгыннан — от за́висти
күңел тартуы — влече́ние се́рдца
күңел тартылу — вле́чься, тяну́ться (о душе, сердце)
күңел (күңеле) төзек — с до́брыми чу́вствовами; добронра́вный, благонра́вный
күңел төзеклеге — до́брый настро́й души́, добронра́вие, благонра́вие
күңел (күңелеңне) төшерү — поддава́ться, подда́ться уны́нию
күңел тулу — расчу́вствоваться, доходи́ть до слёз; пла́кать от полноты́ чувств
күңел түгелү — см. күңел ташу
күңел үсү (үсеп китү) — окрыля́ться/окрыли́ться душо́й (после хорошего обращения, одобрения, успеха и т. п.)
күңел (күңеле) хуш — в до́бром расположе́нии ду́ха
күңел хушлану — удовлетворя́ться, умиротворя́ться ( малым)
күңел хушлыгы — удовлетворе́ние, умиротворе́ние, дово́льство ( малым)
күңел эрү — отта́ять душо́й
күңелгә авыр булу (килү, тоелу) — быть в тя́гость душе́; душа́ не лежи́т; дави́ть на ду́шу
күңелгә авырлык — тя́жесть на душе́
күңелеңә авыр алма, ләкин... — не воспринима́й тяжело́, но... (при нелицеприятном высказывании кому-л.)
күңелгә (кереп) утыру — ( навсегда) запомина́ться; запечатле́ться в душе́
күңелгә китерү — вспомина́ть, вспо́мнить (усилием воли, специально)
күңелгә таш булу (булып төшү) — лечь ка́мнем на́ душу (на́ сердце)
күңелгә төен (төер) — оса́док на душе́
күңелгә ут салу (ягу) — см. ут салу
күңелгә якын алу — принима́ть/приня́ть бли́зко к се́рдцу
күңелгә яту — нра́виться, понра́виться
күңелгә ятышлы (ятымлы) — уго́дный душе́
күңелдән алып ташлау — забы́ть насовсе́м, предава́ть забве́нию
күңелдән китмәү — остава́ться в па́мяти; ника́к не забыва́ться
күңелем синдә генә — то́лько к тебе́ лежи́т моё се́рдце
яшь чагында кемне сөйсәң, күңелең шуңарда була — ( песня) кого́ лю́бишь в мо́лодости, к тому́ и лежи́т се́рдце
күңелләр күтәренке — дух ( наш) бодр; настрое́ние припо́днятое
күңелең булсын! — будь по-тво́ему!
күңелне йомшарту — смягча́ть/смягчи́ть ду́шу (кого-л.), ублажа́ть (кого-л.)
- күңел җитүкүңелемне (өметемне) өзмим әле — я ещё наде́юсь на твою́ любо́вь
- күңел капчыгы
- күңел чиләге
- күңел чүлмәге
- күңел каралу
- күңел киң
- күңеле киң
- күңел китеклеге
- күңел кубу
- күңел кузгалу
- күңел кәгъбәсе
- күңел көзгесе
- күңел күзе
- күңел өшеткеч
- күңел салу
- күңел тарту
- күңел төбе
- күңел төшү
- күңел туңу
- күңел түре
- күңел түреннән
- күңел утыру
- күңел яту
- күңелгә яту
- күңелгә беркетү
- күңелгә керү
- күңелгә килү
- күңелгә салу
- күңелгә тию
- күңелдә төен булу
- күңелдә төер булу
- күңелдә төер булып калу
- күңелдә төер булып тору
- күңел ташу
- күңелгә утыру
- күңелдән чыгару
- күңелен алу
- күңелен аудару
- күңелен аулау
- күңелен сындыру
- күңелен китү
- күңел ачу
- күңелен ачу
- күңеле булу
- күңел булу
- күңелне биләү
- күңелен биләү
- күңелне бәйләү
- күңелне киң тоту
- күңелеңне киң тот!
- күңелне тырнау II сущ.; диал.грудь; торс, бюсткүңелдән ары күренми ул — то, что ни́же бю́ста, не должно́ быть ви́димым (т. е. неприлично рассматривать)
-
8 әрнетү
1) понуд. от әрнү щеми́ть, вызыва́ть щемя́щую боль2) щеми́ть, наводи́ть тоску́моңлы көй күңелне әрнетә — уны́лый напе́в щеми́т ду́шу
җанны әрнетү — пронзи́ть ду́шу
-
9 биләү
I перех.1) владе́ть, овладе́ть (чем-л.), занима́ть (что-л.)җир биләү — владе́ть землёй, землевладе́ние
2) занима́ть/заня́ть (какое-л. пространство)бөтен рәтне биләү — заня́ть весь ряд ( в театре)
ишегалдының яртысын бакча били — полови́ну двора́ занима́ет сад
3) перен. охва́тывать/охвати́ть (душу, сердце и т. д.)күңелне җылы хисләр били — се́рдце охва́тывают тёплые чу́вства
күңелгә якын моңнар бөтен җанымны биләде — дороги́е се́рдцу мело́дии охвати́ли всю мою́ ду́шу
•- биләп тору II сущ.пелёнка || пелёночныйап-ак йомшак биләү — бе́лая мя́гкая пелёнка
III перен.биләүне чишү — распелена́ть
пелена́ть/спелена́ть, запелена́ть ( ребёнка)ак биләүгә биләү — пелена́ть в бе́лую пелёнку
-
10 болгандыру
-
11 бораулау
перех.1) бура́вить, сверли́ть || сверле́ние || сверли́льныйбораулау станогы — сверли́льный стано́к
2) бури́ть, сверли́ть || буре́ние || бури́льный, бурово́йҗирне бораулау — бури́ть зе́млю
бораулау машинасы — бури́льная маши́на
бораулау скважинасы — бурова́я сква́жина
3) перен. беспоко́ить, волнова́ть, трево́житьнәрсәдер күңелне бораулый — что́-то трево́жит ду́шу
• -
12 бушату
перех.1)а) опора́жнивать, опорожня́ть/опорожни́ть; высыпа́ть/вы́сыпать || высыпа́ниекапчыктан онны бушату — вы́сыпать муку́ из мешка́
банкадан вареньены бушату — опорожни́ть ба́нку из-под варе́нья
б) освобожда́ть/освободи́ть || освобожде́ниекитап шкафын бушату — освободи́ть кни́жный шкаф
сумканы бушату — освободи́ть су́мку
2) выгружа́ть/вы́грузить, выгружа́ться/вы́грузиться, разгружа́ть/разгрузи́ть, сгружа́ть/сгрузи́ть; развью́чивать/развью́чить || вы́грузка, разгру́зка; развью́чивание || разгру́зочныйдөяләрнең йөкләрен бушату — развью́чить верблю́дов
судно пристаньда йөген бушатты — су́дно разгрузи́лось на при́стани
баржадан карбыз бушату — сгрузи́ть арбу́зы с ба́ржи
бушату эшләре — разгру́зочные рабо́ты
бушату бригадасы — разгру́зочная брига́да
3) разг. освобожда́ть/освободи́ть; сде́лать свобо́дным || освобожде́ние (города, квартиры, дома и т. п.)бүлмәне бушату — освободи́ть ко́мнату
4) разг. освобожда́ть/освободи́ть, разгружа́ть/разгрузи́ть || освобожде́ние, разгру́зка (от общественных обязанностей, лекций и т. п.)дәресләрдән бушату — разгру́зка от уро́ков
эштән бушату — освободи́ть от рабо́ты
5) разг.; редко освобожда́ть/освободи́ть || освобожде́ниешәһәрне дошманнан бушату — освобожде́ние го́рода от враго́в
6) перен. дели́ться/подели́ться, поверя́ть (кому) (мысли, чувства), вы́плакаться; вы́говориться; изли́ть свою́ ду́шуелап эч (күңелне) бушату — вы́плакаться
7) перен.; разг. осуша́ть/осуши́ть, опорожня́ть/опорожни́ть; опустоша́ть/опустоши́ть || осуше́ние, опустоше́ниеачыккан булган икән, ике тәлинкәне бушатты — проголода́лся, ока́зывается, две таре́лки опустоши́л
-
13 гаһел
сущ.; уст.; книжн.1) кля́твагаһелне бозу — нару́шить кля́тву
шәригать буенча гаһел иманнан була — по шариа́ту кля́тва равна́ ве́ре в бо́га ( и то и другое нельзя нарушать)
2) обе́т, обеща́ниемәхәббәт гаһелен ишетү — услы́шать обе́т любви́
мөкатдәс бер гаһел шикелле — как свяще́нный обе́т
3) догово́р, договорённость, обяза́тельство, усло́виегаһел буенча — по догово́ру
•- гаһел кылу -
14 җилләндерү
перех.1) см. җилләтү2) разг.; см. җилкендерүкүңелне җилләндерү — раззадо́рить, расстро́ить, разбереди́ть ду́шу
-
15 җилсетү
понуд. от җилсенү1) спосо́бствовать, служи́ть причи́ной отёка, воспале́ния2) перен. раззадо́рить, береди́ть, разбереди́ть, растрави́ть, трави́ть ( душу) прост.күңелне җилсетүү — разбереди́ть ду́шу
-
16 йолкындыру
понуд. от йолкыну 3), 6)хуҗалыкларны йолкындыру — разори́ть хозя́йства
күңелне йолкындыру — терза́ть ду́шу (се́рдце)
-
17 канәгатьләндерү
перех.1)а) удовлетворя́ть/удовлетвори́ть, осуществля́ть/осуществи́ть, исполня́ть/испо́лнить (желание, просьбу, претензии и т. п.), претворя́ть/претвори́ть в жизнь || удовлетворе́ние, исполне́ние, осуществле́ниехалыкның үтенечен канәгатьләндерү — удовлетвори́ть жела́ние наро́да
б) удовлетворя́ть/удовлетвори́ть, утоля́ть/утоли́ть || удовлетворе́ние, утоле́ниебер нәрсә белән дә күңелне канәгатьләндерә алмау — невозмо́жность успоко́ить ду́шу
2) удовлетворя́ть/удовлетвори́ть; устра́ивать/устро́ить || удовлетворе́ниестудентның җавабы укытучыны канәгатьләндерде — отве́т студе́нта удовлетвори́л преподава́теля
андый карар мине канәгатьләндерми — тако́е реше́ние меня́ не устра́ивает
3) удовлетворя́ть/удовлетвори́ть, обеспе́чивать/обеспе́чить (чем-л.) || удовлетворе́ние, обеспече́ниебарлык укучыларны да дәреслекләр белән канәгатьләндерү — обеспе́чить всех ученико́в уче́бниками
-
18 каралту
перех.1) черни́ть, вы́чернить, зачерня́ть/зачерни́ть, де́лать, сде́лать чёрным; зама́зать (закра́сить) чёрным; копти́ть, закопти́ть (сажей, дымом) || черне́ниеялкын стенаны каралтты — пла́мя закопти́ло сте́ну
чәчне каралту — вы́чернить во́лосы
газета кулны каралта — газе́та черни́т ру́ки
2) спец. ворони́ть, черни́ть, покрыва́ть/покры́ть чёрной о́кисью || вороне́ние, черне́ниекөмеш әйберләрне каралту — черни́ть сере́бряные изде́лия
корыч әйберләрне каралту — ворони́ть стальны́е изде́лия
3) тушева́ть, растушева́ть; затушева́ть, затемня́ть/затемни́ть; подчерни́ть || тушёвка, растушёвка, затушёвывание, затемне́ниерәсемне каралту — растушева́ть рису́нок
кашларны каралту — подчерни́ть бро́ви
4) па́чкать, запа́чкать, грязни́ть, загрязня́ть/загрязни́ть; мара́ть, замара́ть || па́чканье, загрязне́ние; мара́ньекиемне каралту — па́чкать, мара́ть оде́жду
китапны каралту — загрязня́ть кни́гу
5) перен. черни́ть, очерня́ть/очерни́ть, омрача́ть/омрачи́тьбу вакыйга күңелне бөтенләй каралтты — э́то собы́тие совсе́м омрачи́ло ду́шу
6) перен. черни́ть, очерни́ть, поро́чить, позо́рить, пятна́ть ( имя или честь) || черне́ниеүзеңә хөрмәт күрсәткән йортны каралтырга кирәкми — не на́до черни́ть дом, где тебе́ ока́зано уваже́ние
ата-ана исемен каралту — пятна́ть и́мя роди́телей
-
19 керлелек
сущ.1) загрязнённость, неопря́тностьөс-башның керлелеге — неопря́тность оде́жды
2) перен. злость, зло́бакүңелнең керлелеге — злость души́
-
20 кимерү
перех.1) грызть, разгрыза́ть, обгрыза́ть/обгры́зть (снаружи, с краёв), глода́ть, обгла́дывать/обглода́ть || обгрыза́ние, обгла́дываниесөяк кимерү — обглода́ть кость
2) перен. грызть, му́чить, терза́ть, глода́ть, точи́ть (о болезни, тоске, совести и т. п.)күңелне шикләнү кимерә иде — подозре́ние гры́зло ду́шу
сагыш кимерә — тоска́ гло́жет
3) перен. грызть (жить за счёт кого-л., красть, воровать)әтисенең җилкәсен кимерә — живёт за счёт отца́ (букв. грызёт шею отца)
•- кимереп керү
- кимереп өзү
- кимереп өзеп алу
- кимереп тишү
- кимереп төшерү
См. также в других словарях:
агарту — Ак яки аксыл төскә кертү 2. Акшарлау, акбурлау, акка буяу 3. Кердән арындыру, чистарту, юу 4. күч. Культуралаштыру, аң белем, яхшы тәрбия бирү. Сафландыру, пакьләү (күңелне) … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
агу — I. и. 1. Тере органнарны зарарлый, үтерә торган матдә 2. күч. Күңелне яралый, әрнетә торган нәрсә, мәкерле явызлык, зәһәрлек. с. Явыз, мәкерле, зәһәр агу телле кеше. АГУ ҮЛӘНЕ – Түндербаш. II. АГУ – ф. 1. Берәр юнәлештә агым булып хәрәкәт итү.… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
агулау — 1. Агу белән үтерү. Агулы матдә кебек зарарлау, саулыкны какшату 2. Агу катнаштыру, агу салу, агулы итү. Чүп үләннәренә, бөҗәкләргә каршы агу белән эшкәртү 3. күч. Начар йогынты ясау, зарарлы фикер белән сугару 4. күч. Тормышны бозу, ямен җибәрү … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
азар-бизәр китерү — 1. Аздырып бетерү 2. Мал мөлкәтне туздыру; юкка тотып бетерү 3. Күңелне җилкендерү … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
бетеп — рәв. Бик бирелеп, йотылып, бөтен күңелне куеп … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
вәсвәсәле — 1. Күңелне котырта, аздыра торган 2. Шик, шөбһә, шом тудыра, шикләндерә торган 3. ВӘСВӘСӘЧЕЛ – Һәрнәрсәдән шикләнүчән, һәркемгә шикләнеп караучан … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
җавап — 1. Бирелгән сорау буенча нәр. б. аңлату, раслау яки кире кагу тәртибендә әйтелгән сүз. Дәрестә куелган сорау яки бирем буенча укучының укытучы һәм класс алдында сөйләве 2. Үзеңнең барлыгыңны, кайда булуыңны һ. б. белдерү өчен аваз салу, эндәшү 3 … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
җазибә — иск. Күңелне үзенә тарта, әсир итә торган сыйфат, сихри көч. ҖАЗИБӘЛЕ – иск. Үзенә тарта, җәлеп итә торган; ягымлы … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
җәрәхәт — 1. Яра 2. күч. Нин. б. авыр кичерештән калган эз; шул кичерешнең искә төшеп күңелне, йөрәкне авырттырып торуы 3. күч. Тормышның ямьсез, тискәре күренешләре … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
җылылык — 1. Җисемдә атом, молекулаларның тәртипсез кызу хәрәкәтеннән барлыкка килгән энергия төре. Һавага таралган шул энергия 2. Әйбернең кызулык дәрәҗәсе, температурасы. Җылы булу хәле 3. Башкаларга карата җылы караш, якын итү хисе. Рәхәтлек, күңелне… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
игәүләү — 1. Игәү белән ышкып, металлны һ. б. ш. шомарту, үткерләү, кайрау, тигезләү 2. күч. Кемне дә булса туктаусыз битәрләп тору. (Күңелне, йөрәкне) борчу, тынгылык бирмәү … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
